نوع مقاله : مدیریت آفات و بیماری‌های گیاهی

نویسندگان

• علی عمرانی ¹
• رامین روح پرور ²
• کمال شهبازی ³

¹ استادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات،

² موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

³ بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشـاورزی و منـابع طبیعـی اسـتان اردبیـل (مغـان)، سـازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

چکیده

الگوی بیماری­زایی جدایه­ های لکه‌برگی سپتوریایی گندم Septoria tritici blotch (STB) جمع ­آوری شده از منطقه مغان روی مجموعه ژنوتیپ‌های افتراقی در سال‌‌های 1399 و 1400 نشان داد که برای ژن­های مقاومت Stb3، Stb4، Stb7، Stb8 و Stb9 در هر دو سال پرآزاری و برای ژن‌های مقاومت Stb11 و Stb18 در هر دو سال ناپرآزاری وجود داشت. به­ منظور شناسایی منابع مقاومت، واکنش 53 لاین­ گندم نامزد معرفی به‌عنوان رقم تجاری جدید نسبت به جمعیت عامل بیماری در مرحله گیاه کامل در مزرعه­ در دو سال متوالی، و واکنش مقاومت گیاهچه ه­ای لاین­ ها در شرایط گلخانه ه­ای در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی در دو تکرار، بررسی شد. نتایج نشان داد که لاین­ها در سه گروه اصلی (مقاوم، نیمه-­مقاوم تا نیمه­حساس و حساس) قرار گرفتند. نوزده درصد از لاین­ های گندم شامل (DM-95-6، D-96-16، DM-95-16، D-96-5، D-96-19، N-94-12، N-95-7، N-95-10، N-96-15 و CD-96-9) واکنش نیمه­ مقاوم تا مقاوم در مراحل گیاهچه ه­ای و گیاه کامل در منطقه مغان در دو سال­ نشان دادند. از لاین­ های مقاوم شناسایی شده می­توان در برنامه­ های به ­نژادی تهیه ارقام گندم مقاوم به لکه‌برگی سپتوریایی به­ عنوان منابع مقاومت استفاده نمود.
 

کلیدواژه‌ها

• الگوی بیماری­زایی
• تنوع ژنتیکی
• ژن­های مقاومت و Septoria tritici blotch (STB)

موضوعات

• مدیریت آفات و بیماری‌های گیاهی

عنوان مقاله [English]

Reaction of Promising Wheat Lines to Septoria Leaf Blotch Disease at the seedling and adult plant stages

نویسندگان [English]

• Ali Omrani ¹
• Ramin Roohparvar ²
• Kamal Shahbazi ³

¹ Crop and Horticultural Science Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, AREEO, Moghan, Iran

² Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.

³ Crop and Horticultural Science Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Moghan, Iran.

چکیده [English]

Septoria tritici blotch (STB) is one of the major diseases on wheat in most regions of the world where there is moderate temperature and high relative humidity. In this study, the virulence pattern of STB isolates collected from the Moghan region was identified on differential genotypes during two consecutive years of 2020 and 2021. To identify new sources of resistance, adult plant reaction of 53 elite wheat lines to the pathogen populations was studied in research station fields of Ardabil agricultural and natural resources research and education center (Moghan) using the parameters of percentages of the relative height of disease progress on plant as well as disease severity, where the seedling response of the genotypes was evaluated as percentages of necrotic leaf area as well as necrotic area bearing pycnidia under greenhouse conditions in a randomized complete block design (RCBD). Based on the results, high virulence could be observed on the resistance genes Stb3, Stb4, Stb7, Stb8, and Stb9, whereas avirulence was recognized on Stb11 and Stb18 in both years. Cluster analysis of wheat genotypes for resistance components against Moghan populations of Z. tritici has led to three main groups of resistant, moderately resistant to moderately susceptible, and susceptible. About 19% of elite wheat lines including DM-95-6, D-96-16, DM-95-16, D-96-5, D-96-19, N-94-12, N-95- 10, N-96-15, CD-96-9 and N-95-7 showed acceptable levels of resistance in different growth stages during two years.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cluster analysis
• Genetic diversity
• Septoria tritici blotch (STB)
• Virulence factors