نوع مقاله : حشره شناسی کشاورزی

نویسندگان

• روجا کیان پور
• یعقوب فتحی پور
• کریم کمالی

گروه حشره‌شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

سفید ‌بالک‌های Bemisia tabaci و Bemisia argentifolii و زنجرک Empoasca decipiens از آفات مهم و پلی‌فاژ برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی مهم در ایران و بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری می‌باشد. دو گونه سفید‌بالک در مرحله بلوغ بسیار به هم شبیه بوده و امکان جداسازی آن‌ها به خصوص در شرایط صحرایی امکان پذیر نبود، بنابراین تراکم جمعیت و الگوی توزیع فضایی سفید‌بالک به صورت مخلوطی از دو گونه B. tabaci و B. argentifolii در کنار زنجرک E. decipiens  در سال زراعی 1385 به صورت هفتگی روی بادمجان در منطقه ورامین مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین الگوی توزیع فضایی از شاخص تجمع (k)، شاخص پراکندگی (I_D)، میانگین تجمعی للوید (m*) و نسبت m*/m، شاخص موریسیتا (I_δ) و روش رگرسیونی (تیلور و آیوائو) استفاده شد. با استفاده از شاخص تجمع و ضرایب روش‌های رگرسیونی تیلور و آیوائو، برنامه نمونه برداری ارتقا داده شد. سفید‌بالک‌ها با یک هفته تأخیر نسبت به زنجرک در اواخر اردیبهشت ماه ظاهر شدند. بیشترین میزان جمعیت، 89/4 سفید‌بالک در هر برگ در اواسط خرداد و 69/6 زنجرک در هر برگ در اواسط مرداد ماه به دست ٱمد. هم جمعیت مخلوط سفید‌بالک و هم جمعیت زنجرک بتدریج در اواسط مهر ماه به صفر رسید. تمام روش‌های مورد استفاده به جز شاخص پراکندگی برای سفید‌بالک مؤید تجمعی بودن هم سفید‌بالک و هم زنجرک بودند، اما شاخص پراکندگی توزیع تصادفی را برای سفید‌بالک نشان می‌داد. تعداد نمونه مناسب با استفاده از فرمول عمومی‌آن به ترتیب 38 و 20 واحد نمونه برداریبا درصد خطای 20٪ برای سفید‌بالک و زنجرک بود که ارتقا برنامه نمونه برداری بر اساس شاخص k به 37/103 و 42/158، بر اساس ضرایب تیلور 98/14 و 88/0 و براساس ضرایب آیوائو 39/149 و 35/63 واحد نمونه برداری به ترتیب برای سفید‌بالک و زنجرک به دست آمد، تفاوت در تعداد نمونه‌ها بر اساس شاخص‌های مختلف ممکن است به علت تفاوت در دقت آن شاخص‌ها ‌باشد. تعیین برنامه نمونه برداری و الگوی توزیع فضایی یک آفت می‌تواند در طراحی و اجرای برنامه‌های مدیریت تلفیقی آفات مؤثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها

• Bemisia tabaci
• Bemisia argentifolii
• Empoasca decipiens
• تغییرات جمعیت
• الگوی توزیع فضایی
• ارتقا برنامه نمونه برداری

عنوان مقاله [English]

Population fluctuation and spatial distribution patterns of Bemisia tabaci and Bemisia argentifolii and Empoasca decipiens on eggplants in Varamin

نویسندگان [English]

• R. KIANPOUR
• Y. FATHIPOUR
• K. KAMALI

چکیده [English]

The whiteflies, Bemisia tabaci Gen. and Bemisia argentifolii Bellows & Perring and the leafhopper Empoasca decipiens Paoli are the most serious and polyphagous pests on wide rang of economic crops in Iran and other places especially in tropical regions. Both of the whiteflies in adult stage are too similar to identify them particularly in field conditions, so population fluctuation and spatial distribution of whiteflies as mixed of two species B. tabaci and B. argentifolii with E. decipiens was studied on eggplant crops in Varamin region weekly during 2006. The k parameter, index of dispersion, Lloyd’s mean crowding, Morisita’s index and regression methods (Taylor and Iwao) were used to estimate the spatial distribution pattern of insects. There was improved sampling program by k parameter and coefficients of regression models. Whiteflies were seen one week later than leafhopper in middle of May. The result indicated that the highest population density of B. tabaci + B. argentifolii and E. decipiens was early of June (4.89 per leaf) and early of August (6.69 per leaf). Both of populations were reached to zero in early of October. All of used methods except index of dispersion of whiteflies were shown an aggregated distribution for all species, but index of dispersion for whiteflies was determined random behavior. The reliable sample size (number of leaves) with maximum variance of 20% was about 38 and 20 leaf for whiteflies and leafhopper, respectively. Sampling program was improved by k parameter, 103.37 and 155.42, coefficients of Taylor 14.98 and 0.88 and Iwao’s coefficients 149.39 and 63.35 sample units for whiteflies and leafhopper, respectively. The difference between sample sizes may be due to different precision of indexes. Determining sampling program and spatial distribution pattern of the pest can effectively help to design and perform of IPM.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bemisia tabaci
• B. argentifolii
• Empoasca decipiens
• Population fluctuation
• Spatial distribution pattern
• improving sampling program