نوع مقاله : مدیریت آفات و بیماری‌های گیاهی

نویسندگان

• محمد رضوی ¹
• محمدعلی دهقان ²
• صفرعلی صفوی ³
• حسین براری ⁴
• محمد ترابی ⁵
• منصور کریمی جشنی ¹
• همایون کاظمی ¹

¹ موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، تهران

² مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان

³ مرکز تحقیقات کشاورزی استان اردبیل، مغان

⁴ مرکز تحقیقات کشاورزی استان مازندران

⁵ موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نها ل و بذر

چکیده

بیماری سفیدک پودری گندم با عامل Blumeria graminis f. sp. tritici در سال‌های اخیر در بعضی از مناطق کشور به ویژه استان‌های شمالی خسارت قابل توجهی را به گندم وارد نموده است و مناسب‌ترین و مؤثرترین راه برای مدیریت و کنترل بیماری، استفاده از ارقام مقاوم به شمار می‌آید. در این بررسی، تعداد 58 لاین از آزمایش‌های مقایسه عملکرد امید بخش (ERWYT) اقلیم‌های معتدل، ساحل خزری (گرم و مرطوب شمال) و سرد و تعداد 200 لاین از آزمایش‌های عملکرد پیشرفته هم اقلیم (ARWYT) مربوط به سال زراعی 1383-1382 این اقلیم‌ها که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده بودند، انتخاب و بطور متوالی در سال های 1383 و 1384 در مناطق گرگان، ساری، مغان و ورامین در شرایط طبیعی کشت و در مرحله تورم سنبله و دو هفته بعد از آن، واکنش ارقام مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج دو ساله بررسی‌های مزرعه‌ای نشان داد که از مجموع 58 لاین آزمایش‌های مقایسه عملکرد امیدبخش، در منطقه گرگان 8 لاین، در مغان 25 لاین، در ورامین 30 لاین و در مازندران 16 لاین، مقاوم بودند. همچنین از تعداد 200 لاین آزمایش‌های عملکرد پیشرفته هم اقلیم, در گرگان 31 لاین, در مغان 55 لاین, در ورامین 109 لاین و در مازندران 65 لاین، مقاومت نشان دادند. تعداد 39 لاین که درطی دو سال آزمایش و در تمامی مناطق فوق در شرایط مزرعه‌ای مقاوم بودند انتخاب و واکنش گیاهچه‌ای آن‌ها در شرایط گلخانه‌ای با پنج پاتوتیپ قارچ عامل بیماری که قبلاً شناسایی شده بودند، بررسی شد. نتایج نشان داد که اغلب لاین‌ها در مرحله گیاهچه‌ای نسبت به بیماری حساس بودند اما بطور نسبی لاین ARWYT-N-83-8 با نیای SITE/ORL9127 در مقابل جدایه‌های شماره 1 و 4 مغان و جدایه‌های شماره 3 و 5 ورامین مقاوم، ولی در مقابل جدایه شماره 2 گرگان حساس بود. همچنین لاین ARWYT-C-83- 49 با نیای APPOLO / HIL 81A در مقابل جدایه های شماره 4 مغان و 5 ورامین مقاومت نشان داد ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. لاین ARWYT-C-83-69 با نیای APPOLO/90Zhong87، نیز نسبت به جدایه‌های شماره 1 مغان و 3 ورامین مقاوم بود ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. با توجه به نتایج این بررسی مشخص شد لاین‌هایی که در نیای خود رقم APPOLO را دارند، در مقابل بیشتر پاتوتیپ‌های قارچ عامل بیماری مقاوم بودند. از این ارقام می توان در صورت دارا بودن خصوصیات مناسب دیگر از جمله عملکرد زیاد محصول و مقاومت به سایر تنش‌های زنده و غیر زنده جهت کشت در مناطق آلوده استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

• گندم
• بیماری سفیدک پودری
• مقاومت مزرعه‌ای
• مقاومت گیاهچه‌ای

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the field and seedling resistance of some advanced and elite lines of wheat to Blumeria graminis f.sp. tritici the causal agent of wheat powdery mildew in Iran

نویسندگان [English]

• M. RAZAVI ¹
• M. A. DEHGHAN ²
• S. A. SAFAVI ³
• H. BARARI ⁴
• M. TORABI ⁵
• M. KARIMI JASHNI ¹
• H. KAZEMI ¹

چکیده [English]

Powdery mildew caused by Blumeria graminis f. sp. tritici is one of the most important diseases of wheat, specially in Northern provinces of Iran. Use of resistant cultivars is the most effective way for controlling the disease. In this study, 58 elite lines (ERWYT) related to Moderate, Cold and North zones and 200 advanced lines (ARWYT) (2003-2004) were evaluated for two years in Gorgan, Sari, Moghan and Varamin areas. Materials were sown in autumn 2004 and 2005. The reaction of plants was recorded twice in booting stage and two weeks after the first record. Results of two years showed that, among 58 elite lines, in Gorgan 8 lines, in Moghan 25 lines, in Varamin 30 lines and in Mazandaran 16 lines were resistant. Among 200 advanced lines, in Gorgan 31, in Moghan 55, in Varamin 109 lines and in Mazandaran 65 lines were resistant. Based on the field results, totally 39 lines were selected and tested again with five pathotypes of the fungus under controlled conditions at the seedling stage These pathotypes had been characterized already. The results showed that most of the lines were susceptible to the disease at the seedling stage. However, line ARWYT-N83-8 having SITE/ORL9127 in pedigree was resistant to four pathotypes (except isolate # 2 of Gorgan). In addition, line ARWYT-C83- 49, carrying APPOLO / HIL 81A, in its pedigree was resistant against isolate #4 of Moghan and # 5 of Varamin but susceptible to other isolates. Line ARWYT-C83-69 having APPOLO/90ZHONG87 in its pedigree was resistant to isolate #1 of Moghanand and #3 of Varamin but susceptible to other isolates. This study showed that lines having APPOLO in their pedigree were resistant to most of the pathogen pathotypes in Iran. These lines have potential to be used as commercial varieties in the region but needs further tests for other agronomical traits.

کلیدواژه‌ها [English]

• Wheat
• Powdery mildew
• resistance