نوع مقاله : مدیریت آفات و بیماری‌های گیاهی

نویسندگان

• رحیم غیورفر ¹
• کاظم محمدپور ²

¹ مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، تهران

² ایستگاه تحقیقات کشاورزی سراوان

چکیده

موریانه‌ها با توجه به رژیم غذایی‌شان که منحصراً از مواد سلولزی تغذیه می‌کنند، از لحاظ کشاورزی اهمیت دارند. گروهی از موریانه‌ها، مانند موریانه‌های دروگر، به مراتع خسارت وارد می‌کنند. گونه‌هایی از موریانه‌ها نیز به گیاهان زراعی و درختان مثمر و غیرمثمر صدمه وارد می‌کنند. بنابراین بررسی راهکارهای کنترل موریانه‌ها در کشاورزی از دیرباز مورد توجه محققین بوده‌ است. امروزه یکی از بهترین روش‌های کنترل موریانه‌ها، استفاده از سیستم طعمه‌‌گذاری می‌باشد. در این روش مقدار کمی ماده سمی با خاصیت تأخیری و تدریجی در یک ماده سلولزی ابقاء می‌شود. سپس این ماده توسط افراد جمع‌آوری کننده غذا از طریق تروفالاکسی (انتقال دهان به دهان غذا) به سایر افراد منتقل و سبب ایجاد اپیدمی در داخل کلنی و در نهایت مرگ آن می‌گردد. در این مقاله کنترل موریانه‌های زیرزمینی با استفاده از سیستم طعمه‌گذاری در نخلستان‌های ناحیه سراوان (استان سیستان و بلوچستان) مورد بررسی قرارگرفت. جهت اجرای طرح، نخلستانی به وسعت حدود 2 هکتار در روستای سیدآباد انتخاب شد. با توجه به اینکه طرح در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و بصورت آزمایشات فاکتوریل با 2 فاکتور (هر فاکتور با 3 سطح) و 3 تکرار طراحی گردیده بود، لذا در نخلستان انتخابی، 30 واحد آزمایشی ایجاد گردید. مواد شیمیایی مورد استفاده اسید بوریک (5/0 و 1 درصد) و هگزافلومارون به نسبت 200 پی پی ام (ماده جلوگیری کننده سنتز کتین) بودند. داده‌های 3 مرحله نمونه‌برداری با استفاده از آزمون t دو نمونه جفت شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین تراکم جمعیت موریانه‌ها در قبل از طعمه‌گذاری با یکسال بعد از طعمه‌گذاری و 18 ماه بعد از طعمه‌گذاری تفاوت معنی‌داری وجود دارد. تجزیه و تحلیل داده‌ها بر اساس آزمایشات فاکتوریل نشان داد که بین سطوح فاکتور A (تعداد تله طعمه‌ای در هر واحد آزمایشی) تفاوت معنی‌داری دیده می‌شود. همچنین از تجزیه و تحلیل داده‌ها چنین استنباط ‌گردید که بین سطوح فاکتور B (نوع ماده شیمیایی) تفاوت معنی‌داری وجود نداشته و بین فاکتورها نیز اثر متقابل دیده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

• سیستم طعمه‌گذاری
• هگزافلومارون
• اسید بوریک
• موریانه‌های زیرزمینی

عنوان مقاله [English]

An Investigation on the subterranean termite control in date palm orchards of Saravan region using baiting system

نویسندگان [English]

• R. GHYOURFAR ¹
• K. MOHAMMADPOUR ²

چکیده [English]

Termites utilize only cellulosic materials. This feeding behaviour from point of agriculture has made termites an important group of pests. A group of termites, so-called harvester termites, damage pastures. Some species of termites damage farm plants, fruit and ornamental trees. Nevertheless, the control of termites in agriculture has been investigated worldwide, particularly, in tropical and subtropical regions. Currently, baiting system is one of the best methods of termite control. In this method, a negligible amount of slow-acting toxicant is impregnated in cellulosic materials. Foragers collect poisoned materials to the colony and through trophalaxis phenomenon it is transfered to other individuals. In this circumstance, epidemic will be occurred in the colony. In current research, baiting system was investigated in a 2 hectares date palm orchard of Saravan region. Experiments were conducted with factorial design including 2 factors (each factor with 3 levels) and 3 replicates leading to dividing the date palm orchard to the 30 experimental units. Acid boric (0.5 and 1 percent) and Hexaflumuron (200 ppm) were evaluated as treatments. Data were analyzed with paired sampled t-test. Results indicated that the means of termite population before and year after baiting were significantly different. Also, the means of termite population before and 18 months after baiting were significantly different. Analysis of factorial experiments indicated that there was a difference within level of factor A (number of bait trap per experimental unit). Within levels of factor B (termiticides), no difference was observed. There was no interaction between factors A and B.

کلیدواژه‌ها [English]

• Baiting System
• Hexaflumaron
• Acid boric
• subterranean termite