نویسندگان

• حمیرا سلیمی
• علیرضا عطری
• حمید رحیمیان‌مشهدی

بخش تحقیقات علف‌های هرز، مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور

چکیده

جهت تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز در پنبه آزمایشی به مدت دو سال با چهارده تیمار و چهار تکرار در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در ‌ایستگاه تحقیقات ورامین در سال‌های 1379 و 1380 اجرا گردید. آزمایش شامل دو سری تیمار، تداخل و کنترل علف‌های هرز تا مراحل فنولوژیک پنبه بود که در سری اول علف‌های هرز تا مراحل تشکیل اولین برگ حقیقی، پنجمین برگ حقیقی، اولین شاخه گلزا، سومین شاخه گلزا، پنجمین شاخه گلزا و تولید گل قهوه‌ای با پنبه تداخل نمودند و سپس وجین شدند. در سری دوم، علف‌های هرز تا مراحل فوق وجین شده ولی پس از آن تا پایان فصل اجازه تداخل یافتند. کنترل و تداخل تمام فصل علف‌های هرز به ترتیب به عنوان شاهد وجین کامل و شاهد بدون وجین منظور گردید. نتایج به دست آمده از منحنی‌های گامپرتز و لجستیک بر اساس وزن محصول با احتساب 5 در‌صد کاهش عملکرد مجاز نشان داد که دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز در سال اول از تشکیل اولین شاخه گلزا تا تولید گل قهوه‌ای بود. دوره بحرانی در سال دوم زودتر آغاز گردید و شروع آن به دوره رویشی، یعنی تشکیل پنجمین برگ حقیقی پنبه تغییر یافت. رقابت علف‌های هرز موجب کاهش معنی‌دار تعداد کل قوزه‌ها و تعداد قوزه‌های باز شده، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های جانبی، طول شاخه‌ها و عملکرد گردید. علف‌های هرز غالب از نظر تعداد و تراکم در دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز شامل اویارسلام (Cyperus rotundus L. ) و گونه‌های مختلف تاج‌خروس (Amaranthus spp.) بودند و سایر گونه‌ها در مقام دوم قرار گرفتند. تراکم قیاق پس از مرحله پنجمین شاخه گلزا افزایش یافت و در پایان فصل علف‌های هرز قیا‌ق (Sorghum halepense (L.) Pers.) و اویارسلام بیشترین تراکم را داشتند. تاج خروس وحشی به دلیل دارا بودن وزن خشک و توان رقابتی بالا علف هرز غالب دوره بحرانی محسوب شد. در پایان فصل با وجود تراکم کمتر قیاق نسبت به اویارسلام وزن خشک آن به مراتب بیشتر از اویارسلام بود. دوره بحرانی با استفاده از وزن محصول توسط منحنی‌های گامپرتز و لجستیک به دست آمد. سایر اجزای عملکرد و مرفولوژیک پنبه با آزمون دانکن در سطح معنی‌دار 5 درصد تجزیه و تحلیل گردید. وزن خشک و تعداد علف‌های هرز نیز به صورت هیستوگرام با استفاده از نرم‌افزار Excel نشان داده شد.
علف‌های هرز غالب عبارت بودند از:
سه گونه تاج خروس Amaranthus retroflexus L.) ،A. viridis L. ، A. blitoides S.Watson (، خرفه(Portulaca oleracea L.)  ، سوروف (Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv) ، اویارسلام (Cyperus rotundus L.) و قیاق (Sorghum halepense (L.) Pers.).

کلیدواژه‌ها

• پنبه
• دوره بحرانی کنترل
• علف هرز
• معادلات گامپرتز و لجستیک

عنوان مقاله [English]

Determination of the critical period of weed control in cotton fields

نویسندگان [English]

• H. Salimi
• Alireza Atri
• Hamid Rahimian mashhadi

چکیده [English]

In order to determine the critical period of weed control in cotton, an experiment was carried out at VaraminResearchCenter during years 2000-2001. The experiment was conducted in randomized complete block design with 14 treatments and 4 replications, applied in two series. In the first series, weeds competed with cotton at different phenological stages of cotton (production of 1 and 5^th true leaf stage, 1, 3 and 5^th reproductive branches and production of brown flower) and during the growing period as check treatment. In the second series, weeds were controlled as above-mentioned stages and during the growing period as check treatment. Results showed that the height of cotton plant, number and length of branches, number of bolls and cotton yield were affected by weed competition. The critical period of weed control began from production of the first reproductive branch and continued up to production of brown flower on cotton plants in the first year of experiment. The critical period began sooner due to drought stress in second year and started when the 5^th leaves appeared. Amaranthus retroflexus L., A. viridis L., A. blitoides S.Watson, Portulaca oleracea L., Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauv., Cyperus rotundus L., Sorghum halepense (L.) Pers were the most dominant weeds in experimental location.

کلیدواژه‌ها [English]

• cotton
• weed control
• critical period
• gampertz and logestic equations