مسعود اربابی؛ مجتبی خانی؛ کسرا شریفی واشفانی
چکیده
کنه سیکلامن (Phytonemus pallidus (Banks) ) اولین‌بار درسال 1898 میلادی از نیویورک (Banks, 1901). تا کنون فعالیت این کنه در اغلب کشت‌های توت فرنگی از امریکا، کشورهای امریکای جنوبی، ژاپن، تایوان، جمهوری کره، آفریقایی جنوبی، ...
بیشتر
کنه سیکلامن (Phytonemus pallidus (Banks) ) اولین‌بار درسال 1898 میلادی از نیویورک (Banks, 1901). تا کنون فعالیت این کنه در اغلب کشت‌های توت فرنگی از امریکا، کشورهای امریکای جنوبی، ژاپن، تایوان، جمهوری کره، آفریقایی جنوبی، اروپا ازجمله هلند وترکیه گزارش شده و خسارت آن روی گیاهان پنجه مریم، بنفشه آفریقایی، بگونیا، ژربرا، داودی، شمعدانی عطری، گل گشواره، زبان درقفا،گل اطلسی و گل میمون گزارش شده است (Denmark, 2016). ورود این کنه به ایران منشاء خارجی دارد و در ابتدا از روی ارقام پاروس، کویین الیزا، کردستان، اروماس، کاماروسا، سلوا از مزارع توت فرنگی کردستان در سال 1395 گزارش شد (Kamangar et al., 2016). همچنین دامنه میزبانی این کنه روی علف‌های هرز نقره‌ای، غربیلک، هفت بند، تاج خروس، بارهنگ، پیرگیاه،سیزاب و پنیرک از استان کردستان در سال 1395 مشاهده شده است (Mansour Ghazi, 2018). در گلخانه‌های توت فرنگی منطقه هشتگرد، (استان البرز) اولین‌بار خسارت شدید کنه سیکلامن روی ارقام سابرینا و کاماروسا در پائیز-1398 و در شرایط دمای 16 الی 22 درجه سلسیوس ورطوبت بیش از 70 درصد مشاهده شد. این کنه دارای مراحل زیستی تخم، لارو، شفیرگی، نر و ماده می‌باشد. شکل ظاهری پای چهارم در تفکیک کنه نر وماده بسیار مهم است. به‌طوری‌که بند انتهایی پنجه و ساق درکنه ماده باهم ادغام شده و دارای یک جفت موی بلند وکوتاه و کنه نر دارای ناخن قوی روی پنجه پای چهارم می‌باشد و از آن برای تصاحب و حمل مرحله شفیرگی کنه ماده و جفت‌گیری استفاده می کند. رنگ لارو و شفیرگی (pharate female) کنه سفید، و رنگ ماده ونر بالغ کنه سیکلامن زرد تا کهربایی است. خسارت آن از طریق تزریق بزاق سمی روی برگ‌های جوان و تازه روئیده، ساقه،کاسبرگ گل سبب عدم تشکیل میوه، کاهش رشد تا خشک شدن کامل بوته‌های توت‌فرنگی آسیب دیده می‌شود. تا حدودی این علائم شبیه به علائم خسارت بیماری فیتوپلاسمی می باشد. نتایج تأثیر دوگونه کنه شکارگر (Neoseiulus californicus McGroger), N. cucumeris (Oudemans)) ازکنه‌های فیتوزیئیده برای کنترل بیولوژیک آن، تا 76 درصد موفق اعلام می‌شود (Easterbrook et al., 2001). بیشتر علائم خسارت کنه سیکلامن روی ارقام تجاری سابرینا و کاماروسا بوته های توت فرنگی گلخانه‌ای درامتداد انتقال باد گرم یا اطراف سیستم گرمایشی در منطقه هشتگرد مشاهده شد. در حال حاضر تنها روش بازدارنده از خسارت کنه سیکلامن روی بوته‌های توت‌فرنگی استفاده از کنه‌کش‌ها می‌باشد. با استفاده از نشاء‌های سالم توت‌فرنگی برای کشت گلخانه، تا حد زیادی از گسترش و شدت خسارت کنه سیکلامن در مراحل رشدی بوته‌های توت‌فرنگی جلوگیری می‌شود.
