آفات و بیماری‌های گیاهی

بلایت Diplodia cupressi؛ تهدیدی برای گونه بومی سرو زربین (Cupressus sempervirens) در ایران

سیده معصومه زمانی؛ منصوره میرابوالفتحی؛ نرگس سپاسی؛ یزدانفر آهنگران؛ ریحانه غلامی قوام‌آباد؛ محمد ابراهیم فراشیانی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1403

https://doi.org/10.22092/jaep.2024.366875.1527

چکیده

درخت زربین (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis)، از گونه‌های بازدانه بومی ایران بوده که رویشگاه‌های طبیعی آن از ذخیره‌گاه‌های مهم جنگلی ایران محسوب می‌شود. همچنین این سرو با توجه به ارزش‌های اکولوژیکی خود در ... بیشتر درخت زربین (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis)، از گونه‌های بازدانه بومی ایران بوده که رویشگاه‌های طبیعی آن از ذخیره‌گاه‌های مهم جنگلی ایران محسوب می‌شود. همچنین این سرو با توجه به ارزش‌های اکولوژیکی خود در حفاظت از جنگل‌ها در برابر بیابان‌زایی و حفاظت از خاک در جنگل‌کاری‌های کشور مورد استفاده قرار گرفته است. در طی دهه‌های گذشته، خشکی سرو در جنگل‌های طبیعی و دست کاشت استان‌های شمالی مشاهده شده است. این تحقیق به منظور بررسی عوامل قارچی تاثیرگذار بر خشـکیدگی درختان زربین در ذخیره‌گاه آن در منطقه حسن‌آباد (استان مازندران) در تابستان 1402 صورت گرفت. طی بازدید از مناطق آلوده علائم خشکیدگی در شاخه‌های انتهایی درختان، سوختگی و نکروز سرشاخه و ایجاد شانکر روی تنه درختان سرو زربین مشاهده شد. با کشت قطعات بافت آلوده، جدایه‌هایی از قارچ‌ Diplodia cupressi حاصل و شناسائی گردید. داده‌های توالی ITS1-5.8S-ITS2 از rDNA با استفاده از آغازگرهای ITS1 و ITS4 و جستجوی nBLAST نشان داد که این توالی با توالی ناحیه مربوطه ITS به دست آمده از گونه D. cupressi مطابقت دارد. بیماری‌زائی این قارچ روی نهال‌های گلدانی سرو بررسی و بیماریزا بودن آن به اثبات رسید. به نظر تغییرات آب و هوایی بویژه تنش خشکی در تابستان سبب شیوع وسیع و شدید بیماری در شمال کشور شده است.

پراکنش، شناسایی اختصاصی و تنوع بیماری زایی جدایه های Calonectria pseudonaviculata عامل بیماری بلایت شمشاد در جنگلهای هیرکانی

پریسا خزائلی؛ سعید رضائی؛ منصوره میرابوالفتحی؛ حمیدرضا زمانی زاده؛ هادی کیادلیری

دوره 84، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 141-156

https://doi.org/10.22092/jaep.2016.106536

چکیده

در سال‌های اخیر شیوع وسیع بیماری سوختگی و ریزش ناگهانی برگ‌های درختان شمشاد و متعاقب آن خشکیدگی کامل آنها، با عامل Calonectria pseudonaviculata، سطحی معادل 40000 هکتار از جنگل‌های شمال کشور را در معرض نابودی قرار ... بیشتر در سال‌های اخیر شیوع وسیع بیماری سوختگی و ریزش ناگهانی برگ‌های درختان شمشاد و متعاقب آن خشکیدگی کامل آنها، با عامل Calonectria pseudonaviculata، سطحی معادل 40000 هکتار از جنگل‌های شمال کشور را در معرض نابودی قرار داده است. به منظور بررسی پراکنش این بیماری طی سال 1393، از گیاهان دارای علائم بیماری در مناطق لیره‌سر، سی‌سنگان، چلندر، توسکاتوک، کهنه سرا، نکا شاهبند، سرخکلا، افراچال، سوادکوه، چای باغ، وچات، قائمشهر، آمل، بهشهر در استان مازندران، آستارا، گیسوم، کلات، رودسر، بیجارکنار و سیاهکل در استان گیلان و بندرگز در استان گلستان نمونه برداری شد. ابتدا شناسایی جدایه‌های قارچی بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی و پس از آن با استفاده از آغازگر اختصاصی ITS4و ITS311F انجام شد. تنوع بیماریزایی در جمعیت جدایه‌های این قارچ در گلخانه با تعداد 35 جدایه منتخب همراه شاهد روی نهال شمشاد جنگلی بررسی شد. ویژگی‌های ریخت‌شناسی تفکیک کننده این گونه به شرح: کنیدی‌ها واجد یک دیواره عرضی با ابعاد (8/4) 4-6 × (3/47) 68-48 میکرومتر و استیپ (Stipe) بلند به طول 90- 140 میکرومتر، دارای جداره عرضی، و در انتها دارای وزیکل بیضی شکل دارای پاپیل در نوک و در میانه آن دارای بیشترین عرض (10میکرومتر) معرف گونه C. pseudonaviculatum بود. تمامی جدایه‌ها با استفاده از آغازگر اختصاصی و انجام واکنش زنجیره‌ای پی سی آر باند 250 جفت بازی تولید نمودند. مقایسه میزان شدت بیماری زایی 35 جدایه این قارچ ، آنها را در 15 گروه‌ بیماریزایی متفاوت قرار داد. جدایه‌های گروههای مختلف بیماریزایی در هر سه استان وجود داشتند.

گزارش پیشرفت بیماری بلایت شمشاد جنگلی تا جنگل‌های استان گلستان (گزارش کوتاه علمی)

پریسا خزائلی؛ سعید رضایی؛ منصوره میرابوالفتحی؛ حمیدرضا زمانی‌زاده؛ هادی کیادلیری

دوره 83، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 85-86

https://doi.org/10.22092/jaep.2015.101701

چکیده

گونه شمشاد جنگلی با نام علمیBuxus sempervirens subsp. hyrcana از مهم‌ترین گونه‌های گیاهی همیشه سبز اختصاصی جنگل‌های حاشیه دریای خزر است. این گونه مختص ایران بوده و از اهمیت خاصی بین ذخایر جنگلی جهان برخوردار است. ... بیشتر گونه شمشاد جنگلی با نام علمیBuxus sempervirens subsp. hyrcana از مهم‌ترین گونه‌های گیاهی همیشه سبز اختصاصی جنگل‌های حاشیه دریای خزر است. این گونه مختص ایران بوده و از اهمیت خاصی بین ذخایر جنگلی جهان برخوردار است. بیماری بلایت شمشاد از جنگل‌های گیلان و مازندران گزارش شده‌است (2, 3). عامل بیماری قارچ Calonectria pseudonaviculata می‌باشد که دارای چرخه‌های بیماری کوتاه و سریعی بوده و هر چرخه بیماری در شرایط مناسب کمتر از یک هفته تکمیل می‌شود (1). در نتیجه پیشرفت بیماری خیلی سریع بوده به طوری که در سال1391در سطح وسیع‌تری از سایر عرصه‌های شمشاد استان گیلان و جنگل‌های شمشاد مازندران مشاهده شد و انتشار بیماری به سرعت از غرب به شرق در حال توسعه و گسترش است و تا کنون میزان خشکیدگی به بیش از 15 هزار هکتار از رویشگاه‌های شمشاد رسیده است. در این تحقیق با توجه به پیشرفت سریع بیماری، مسیر حرکت و پراکنش بیماری پایش و عامل بیماری بازیابی شد. در این راستا در زمستان سال 1393 از ذخیره‌گاه شمشاد دو ناحیه چشمه بلبل و لیوان شرقی منطقه بندر گز که در مرز استان گلستان و مازندران واقع شده است و در سال‌های قبل علائم بیماری مشاهده نشده بود، نمونه برداری شد. نمونه‌های ساقه و برگ دارای علائم بیماری، پس از ضدعفونی سطحی توسط هیپوکلریت سدیم 5 درصد، روی محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز آگار (potato dextrose agar) کشت شده و خالص سازی از پرگنه‌های قارچ به روش نوک ریسه انجام شد. رنگ پرگنه قارچ در محیط مذکور قهوه‌ای با هاله کرم در حاشیه آن مشاهده شد. با توجه به اینکه حداکثر دمای رشد برای این گونه، دمای 30 درجه سلسیوس است (1)، از این خصوصیت جهت تفکیک این گونه از سایر گونه‌های این جنس استفاده شد که نتایج عدم رشد جدایه‌ها در دمای 30 درجه سلسیوس را نشان داد. برای تولید اسپور جدایه‌های خالص شده به محیط کشت PCA (potato carrot agar) منتقل و تحت نور نزدیک فرا بنفش (near uv) رشد داده شد. پس از 15 روز کنیدیوم‌های سیلندری با انتهای گرد به فراوانی تولید شد. کنیدیوم‌ها واجد یک دیواره عرضی بوده و ابعاد آن‌ها (4/8) 4-6 × (47/3) 68-48 میکرومتر و استیپ ((Stipe بلند با جداره عرضی و به طول 90- 140 میکرومتر، در انتها دارای وزیکل بیضی شکل، در نوک دارای پاپیل و میانه آن دارای بیشترین عرض (µm10( بود. این گزارش از نظر انتشار این بیماری در تمامی گستره جنگل‌های هیرکانی ایران از منتهی علیه غرب (آستارا) تا شرق (استان گلستان) دارای اهمیت می‌باشد.

بررسی ژنتیکی جدایه‌های Fusarium graminearum مولد دی اکسی نیوالنول و نیوالنول گندم در ایران (مقاله‌ی انگلیسی)

رویا رضائیان دلوئی؛ سعید رضایی؛ منصوره میرابوالفتحی؛ حمیدرضا زمانی‌زاده؛ محمد رضوی؛ روح‌ا... کرمی اسبو

دوره 83، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 1-11

https://doi.org/10.22092/jaep.2015.101702

چکیده

عامل اصلی بیماری فوزاریوز سنبله گندم در ایران Fusarium graminearum است که نه تنها باعث کاهش محصول می‌گردد، که با تولید د اکسی نیوالنول (DON) و نیوالنول (NIV) سبب بیماری‌های ناشی از زهرابه‌های قارچی در انسان و حیوانات ... بیشتر عامل اصلی بیماری فوزاریوز سنبله گندم در ایران Fusarium graminearum است که نه تنها باعث کاهش محصول می‌گردد، که با تولید د اکسی نیوالنول (DON) و نیوالنول (NIV) سبب بیماری‌های ناشی از زهرابه‌های قارچی در انسان و حیوانات اهلی می‌گردد. در این مطالعه تعداد ۶۰ سویه graminearum F. جدا شده از مزارع آلوده‌ی گندم در ایران، از نظر ژن‌های مولد د اکسی نیوالنول، نیوالنول و مشتقات استیله‌ی آن‌ها با استفاده از آغازگرهای اختصاصی Tri13P1/Tri13P2 و Tri13F/Tri13DONR آزمایش شد. در ۳۶ جدایه از ۶۰ سویه آزمایش شده، یک قطعه ۵۸۳ جفت بازی مسئول تولید ۱۵-استیل د اکسی نیوالنول و در ۲۴ جدایه قطعه ۸۵۹ جفت بازی مسئول تولید نیوالنول تکثیر گردید. در هیچکدام از جدایه‌ها قطعه ۶۴۴ جفت بازی مسئول تولید ۳-استیل دی اکسی نیوالنول تکثیر نگردید. توزیع هاپلوتیپ‌های Tri13 نشان داد که اکثر جدایه‌ها، مولد DON و15-AcDON هستند. توانایی تولید تریکوتسن‌ها در بین جدایه‌های واجد ژن‌های مولد تریکوتسن با استفاده از روشHPLC-SPE ارزیابی شد. ۷۷% جدایه‌های مورد بررسی، مولد 15-AcDONو 46% تولیدکننده‌ی NIV بودند. هیچکدام از جدایه‌های مولد DON قادر به تولید NIV نبودند. در حالی که مقادیر کم DON (ppb۱۰-۹۰) در جدایه های مولد NIV ردیابی گردید. توزیع جدایه های graminearum F. مولد NIV و مشتقات DON در استان‌های مختلف نشان داد که اکثر جدایه‌های مولد NIV متعلق به استان‌های گلستان و مازندران بودند، در حالی در استان‌های فارس، کرمان، هرمزگان و اردبیل جدایه‌های مولد DON بیشتر از جدایه‌های مولد NIV بودند.

پراکنش سویه‌های غیرتوکسین‌زای قارچ Aspergillus flavus در مناطق پسته‌کاری ایران

سیدرضا فانی؛ محمد مرادی؛ حمید رضا زمانی زاده؛ منصوره میرابوالفتحی؛ کلودیا پروبست

دوره 81، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 179-190

https://doi.org/10.22092/jaep.2014.100375

چکیده

آلودگی پسته به زهرابه قارچی آفلاتوکسین از مهم‌ترین محدودیت‌ها در مصرف و تجارت پسته در ایران و جهان است. جدایه‌های غیرتوکسین‌زای قارچAspergillus flavus برای کاهش آفلاتوکسین پنبه دانه، بادام زمینی و ذرت ... بیشتر آلودگی پسته به زهرابه قارچی آفلاتوکسین از مهم‌ترین محدودیت‌ها در مصرف و تجارت پسته در ایران و جهان است. جدایه‌های غیرتوکسین‌زای قارچAspergillus flavus برای کاهش آفلاتوکسین پنبه دانه، بادام زمینی و ذرت در جهان استفاده می‌شوند و برنامه مطالعاتی وسیعی برای جایگزینی سویه‌های غیرتوکسین‌زای A. flavus در باغات پسته دنیا در حال انجام است. به منظور پایش و بررسی چگونگی پراکنش جدایه‌های غیرتوکسین‌زای A. flavus در باغات پسته، از خاک باغات و میوه پسته استان‌های کرمان، خراسان رضوی، قم، اصفهان، یزد، سمنان و مرکزی نمونه برداری شد. با استفاده از روش سری‌های رقت و محیط کشت AFPA، جدایه‌های مختلف متعلق به section Flavi Aspergillusجداسازی و خالص‌سازی شدند. جدایه‌ها بر اساس ویژ‌گی‌های مرفولوژیکی و آغازگرهای اختصاصی در حد گونه شناسایی گردیدند. برای بررسی توانایی تولید آفلاتوکسین ابتدا جدایه‌ها بر اساس تولید نور فلورسنت اطراف پرگنه در محیط‌های نارگیل آگار و YES اصلاح شده با متیل‌بتاسیکلودکسترین و تغییر رنگ میسلیوم در تماس با بخار آمونیاک روی محیط‌های کشت PDA، YES و نارگیل آگار غربال شدند و سپس توانایی تولید آفلاتوکسین با روش کروماتوگرافی لایه نازک اندازه‌گیری شد. از بین 681 جدایه section Flavi Aspergillus به دست آمده، 524 جدایه بر اساس ویژگی‌های مورفولوژیک گونه ‏A. flavus تشخیص داده شدند، از بین جدایه های مذکور53 جدایه میوه و 10 جدایه خاک قادر به تولید آفلاتوکسین نبودند،. درصد جدایه‌های غیر توکسین‌زای جمع‌آوری شده از مناطق مختلف کشور از 2/6 تا 25 درصد متغیر بود. نتایج همچنین حاکی از آن بود که به جز محیط کشت نارگیل آگار در ترکیب با بخار آمونیاک سایر روش‌‌‌های کشت، درصد جدایه‌های غیرتوکسین‌زا را بیشتر از تعداد واقعی آنها نشان می‌داد، از اینرو در آزمایشگاه‌های با امکانات محدود، استفاده از بخار آمونیاک می‌تواند به عنوان روشی کاربردی، ارزان و سریع با دقت قابل قبول جهت غربال جدایه های توکسین زا مورد استفاده قرارگیرد.

اثر پنج اسانس گیاهی بر تولید زرالنون و رشد Fusarium graminearum

سودابه حسینیه فراهانی؛ منصوره میرابوالفتحی؛ یونس رضایی دانش؛ روح الله کرمی اسبو

دوره 80، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 81-94

https://doi.org/10.22092/jaep.2012.100893

چکیده

زرالنون مایکوتوکسین استروژنیک غیر استروئیدی است که سبب بروز اختلال در فعالیت دستگاه تناسلی و سرطان می‌شود و مهم‌ترین گونه تولید کننده آن Fusarium graminearum می‌باشد. در این تحقیق اثر ضد قارچی و توکسین‌زدایی ... بیشتر

بررسی گونه‌‌های فوزاریوم و تعیین مقدار داکسی نیوالنول در ذرت جمع‌آوری شده از منطقه مغان

زهرا علی اکبری؛ منصوره میرابوالفتحی؛ حشمت‌اله امینیان؛ روح‌اله کرمی‌اسبو

دوره 79، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 163-180

https://doi.org/10.22092/jaep.2012.107219

چکیده

یکی از بیماری‌های مهم ذرت، پوسیدگی خوشه ذرت می‌باشد که توسط گونه‌های مهم فوزاریوم ایجاد می‌شود. در این بیماری دانه‌ها می‌توانند به مایکوتوکسین‌هایی از گروه تریکوتسن‌ها آلوده شوند. در طی سال‌های ... بیشتر یکی از بیماری‌های مهم ذرت، پوسیدگی خوشه ذرت می‌باشد که توسط گونه‌های مهم فوزاریوم ایجاد می‌شود. در این بیماری دانه‌ها می‌توانند به مایکوتوکسین‌هایی از گروه تریکوتسن‌ها آلوده شوند. در طی سال‌های 87- 1386 از مزارع ذرت منطقه مغان بازدید و تعداد 40 نمونه، در مرحله برداشت و قبل از مرحله سیلو به طور تصادفی به طریقی جمع‌آوری شد تا بتواند تفاوت‌های اقلیمی ‌و آب و هوایی نواحی مختلف منطقه را پوشش دهد. دانه‌ها از نظر آلودگی گونه‌های فوزاریوم و داکسی نیوالنول (DON) بررسی شدند. برای جداسازی گونه‌های فوزاریوم از محیط کشت‌های Nash-Snyder، PDA و Czapek استفاده شد. سپس جدایه‌های حاصل تک اسپور شده، با استفاده از محیط‌های PDA و CLA بررسی و با استفاده از منابع معتبر در سطح گونه شناسایی شدند. گونه‌های فوزاریوم جدا شده از نمونه‌های ذرت مغان و فراوانی آن‌ها عبارت بودند از: F. verticillioides، 65/57%، F. proliferatum، 87/33%، F. nygamai، 86/4% و F. oxysporum، 06/3%. میزان DON نمونه‌ها با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) و ستون‌های ایمنوافینیتی (IAC) بررسی شد. نتایج تجزیه نمونه‌ها نشان داد، آلودگی به DON در 45% از کل نمونه‌ها وجود دارد. آلودگی در نمونه‌های آنالیز شده از حداقل 4/59 تا حداکثر 55/542 ng/g و میانگین کل آلودگی 30/95 ng/g بود که این مقدار از حد مجاز تعیین شده برای ذرت در جهان (1 ppm) کمتر می‌باشد. برای بررسی امکان تولید DON توسط جدایه‌های فوزاریوم دانه ذرت مغان، تعداد 10 جدایه (از هر گونه دو جدایه) به عنوان نماینده انتخاب شد و میزان داکسی نیوالنول تولید شده توسط هر جدایه پس از یک هفته در دمای 27- 25 و دو هفته در 12 درجه سلسیوس اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که جدایه‌هایF. nygamai، . oxysporum F وF. verticillioides، DON تولید نکردند و دو جدایه F. proliferatum، DON تولید نمود. به منظور امکان تولید DON توسط جدایه F. proliferatum در ذرت، این جدایه مجدداً به بلال مایه‌زنی شد و پس از ده روز میزان DON در دانه‌های ذرت‌های مذکور ردیابی گردید. نتایج نشان داد که جدایه اخیر در دانه‌های ذرت می‌تواند DON تولید نماید.

دوره 91 (1402)

دوره 90 (1401)

دوره 89 (1400)

دوره 88 (1399)

دوره 87 (1398)

دوره 86 (1397)

دوره 85 (1396)

دوره 84 (1395)

دوره 83 (1394)

دوره 82 (1393)

دوره 81 (1392)

دوره 80 (1391)

دوره 79 (1390)

دوره 78 (1389)

دوره 77 (1388)

دوره 76 (1387)

دوره 75 (1386)

دوره 74 (1385)

دوره 73 (1384)

دوره 71 (1382)

دوره 70 (1381)

دوره 68 (1379)

دوره 66 (1377)

دوره 65 (1376)

دوره 64 (1375)

نویسنده = منصوره میرابوالفتحی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده